Τετάρτη 1 Απριλίου 2020

ΤΟ Υ Π Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1η ΕΝΟΤΗΤΑ




ΤΟ Υ Π Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο

Οι μορφές του υποκειμένου

Υποκείμενο ονομάζεται η λέξη που δηλώνει ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση,
π.χ. Οι Έλληνες είναι φιλόξενος λαός.

Το υποκείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό  αντωνυμία ή οποιαδήποτε άλλη λέξη (επίθετο, μετοχή, άκλιτη λέξη κτλ.) ή πρόταση, με άρθρο ή χωρίς άρθρο:

ουσιαστικό, π.χ. Ο Γιώργος κοιμάται.
αντωνυμία, π.χ. Θα σας οδηγήσω εγώ.
επίθετο, π.χ. Ο ξένος έφτασε.
μετοχή, π.χ. Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται.
άκλιτη λέξη (επίρρημα), π.χ. Τα παρακάτω είναι περιττά.
πρόταση, π.χ. Ό,τι θα δείτε από εκεί και πέρα ανήκει στη σφαίρα του ονείρου.

Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική.

Το υποκείμενο συχνά παραλείπεται όταν είναι πρώτο ή δεύτερο πρόσωπο και ο ομιλητής ή ο συγγραφέας δε θέλει να δώσει έμφαση σε αυτό

π.χ. Θα επιστρέψω το βράδυ (ενν. εγώ).

Το τρίτο πρόσωπο παραλείπεται συνήθως στις εξής περιπτώσεις:

• όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, π.χ. – Τι κάνει ο Νίκος;
– Είναι πολύ καλά (ενν. Ο Νίκος).

• όταν είναι μια γενική έννοια  (π.χ. οι άνθρωποι),

• όταν μπορεί να εννοηθεί μόνο ένα υποκείμενο, π.χ. Eίναι 6 μμ. (ενν. H ώρα).

• όταν το ρήμα δείχνει κάποιο φυσικό φαινόμενο, π.χ. βρέχει

Τα απρόσωπα ρήματα (πρέπει, αρκεί, ενδέχεται, φαίνεται, απαγορεύεται, επιτρέπεται, πιστεύεται κ.λπ.) έχουν υποκείμενο δευτερεύουσα πρόταση (που εισάγεται με το ότι, το πως ή με το να),
π.χ. Πρέπει να έρθεις.

Συμφωνία υποκειμένου – ρήματος

·         Το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενό του σε πρόσωπο και αριθμό.
·         Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα, το ρήμα μπαίνει σε πληθυντικό αριθμό π.χ. Η Ευγενία και ο Περικλής παίζουν στην αυλή.
και στο επικρατέστερο πρόσωπο (το α΄ είναι επικρατέστερο του β΄και το β΄ του γ΄).

π.χ. Εμείς και εσείς θα πάμε εκδρομή.

Πότε θα έρθετε εσείς και οι άλλοι;

ΑΣΚΗΣΗ

Να εξηγήσετε γιατί στις παρακάτω προτάσεις παραλείπεται το υποκείμενο των ρημάτων.

- Ήρθες πολύ αργά.
- Φυσάει πολύ τις τελευταίες ημέρες.
- Στο παζάρι πουλάνε ό,τι μπορείς να φανταστείς.
- Θα σε περιμένω μέχρι το μεσημέρι, αλλά μετά θα φύγω.
- Σο φαράγγι το περνούν εύκολα μέσα σε λίγες ώρες.