Ενανθρώπιση
- θεϊκή επιφάνεια
Σπανιότερα παρουσιάζονταν με το πραγματικό τους (υποτίθεται) πρόσωπο,
οπότε μιλούμε για θεϊκή επιφάνεια, για αυτοπρόσωπη δηλαδή εμφάνιση του
θεού· συχνά όμως γίνεται λόγος και για αθέατη θεϊκή
βοήθεια (ως θεϊκή φώτιση ή
συμπαράσταση κ.τ.ό.).
Παραδείγματα:
Η εμφάνιση της Αθηνάς στον Τηλέμαχο ως Μέντη είναι ενανθρώπιση.
Η αναχώρησή της, που γίνεται γρήγορα "σαν το πουλί πετώντας,
ξέφυγε από το άνοιγμα της
στέγης", δήλωσε δηλαδή ότι είναι θεά, είναι θεϊκή
επιφάνεια.
Τυπικά
στοιχεία
Μπορεί να είναι συνδυασμοί επιθέτων και ουσιαστικών ή άλλες φράσεις
(όπως γλαυκῶπις Ἀθήνη/«η Αθηνά τα μάτια λάμποντας», ἔπεα πτερόεντα/«και πέταξαν
τα λόγια του σαν τα πουλιά») ή στίχοι ολόκληροι ή θέματα - μοτίβα και σκηνές
ολόκληρες, όπως η υποδοχή και η φιλοξενία του επισκέπτη.
Ειρωνεία
Στη λογοτεχνία ειδικότερα (στο έπος, στην πεζογραφία, στο θέατρο),
ειρωνεία σημαίνει συχνά αντίθεση ανάμεσα σε μια φαινομενική και σε μια
πραγματική κατάσταση, την οποία αγνοούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι ήρωες, τη
γνωρίζει όμως ο ακροατής / αναγνώστης / θεατής και βρίσκεται έτσι σε
πλεονεκτική θέση σε σχέση προς αυτούς. Αυτή η μορφή ειρωνείας σχετίζεται με την
εξέλιξη της δράσης, γι’ αυτό χαρακτηρίζεται δραματική. θα δούμε και άλλες
μορφές ειρωνείας.
Με πιο απλά και πιο λίγα λόγια ειρωνεία στη λογοτεχνία έχουμε όταν ο
αναγνώστης ή οακροατής ξέρει πιο πολλά από τους ήρωες.
Υβρη
– νέμεση
– τίση
Η υπέρβαση αυτή (η ύβρη) προκαλεί την οργή των θεών (τη νέμεση), και
ακολουθεί η τιμωρία (η τίση).